Feiten
Twee vzw’s stellen een beroep in tot nietigverklaring tegen een bepaling van een besluit van de Vlaamse regering*. Het betreft de vzw “Vlaams Netwerk van Verenigingen Waar Armen het Woord Nemen” (hierna: vzw Vlaams Netwerk) en de vzw “Vlaams Huurdersplatform”.
De vzw’s stellen dat de bepaling afbreuk doet aan het bestaande beschermingsniveau van de kandidaat-huurder en aan de individuele keuzevrijheid die wordt gewaarborgd door de Vlaamse Wooncode*.
Beslissing
De Raad van State vernietigt de bepaling van het besluit van de Vlaamse regering. Deze bepaling beperkt immers de keuzevrijheid van kandidaat-huurders voor sociale huurwoningen.
Motivering
Ontvankelijkheid
Vooreerst oordeelt de Raad van State dat het beroep namens de vzw Vlaams Netwerk ontvankelijk is. Een vzw, zoals het Vlaams Netwerk, kan in rechte optreden ter verdediging van het doel of de doeleinden waarvoor zij is opgericht.
Wanneer een vereniging, die niet haar persoonlijk belang aanvoert, voor de Raad van State optreedt, is vereist:
i. Dat haar maatschappelijk doel van bijzondere aard is en derhalve onderscheiden van het algemeen belang
ii. Dat zij optreedt ter verdediging van een collectief belang
iii. Dat haar maatschappelijk doel door de bestreden handeling kan worden geraakt
iv. Dat niet blijkt dat dit maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd
Het maatschappelijk doel van de vzw Vlaams Netwerk betreft het opheffen van armoede en sociale uitsluiting in het bevoegdheidsgebied van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest. In het belang van haar leden en in het belang van alle personen en groepen in armoede en sociale uitsluiting, bestaat haar maatschappelijk doel ook uit het uitoefenen van een aantal specifieke functies. Daartoe kan zij “alle initiatieven nemen”.
Voor de Raad is het statutair doel van de vzw Vlaams Netwerk voldoende duidelijk en specifiek. Bovendien kan de bestreden bepaling haar maatschappelijk doel rechtstreeks en ongunstig raken, zodat zij er belang bij heeft om de vernietiging te vorderen.
Het beroep is ontvankelijk ten aanzien van de vzw Vlaams Netwerk.
Gegrondheid
De Vlaamse regering is wettelijk* bevoegd om besluiten te nemen die voor de uitvoering van de decreten nodig zijn, zonder ooit de decreten zelf te mogen schorsen of vrijstelling van hun uitvoering te mogen verlenen. Bijgevolg kan de Vlaamse regering de strekking van een decreet net zo min uitbreiden als beperken.
De Vlaamse Wooncode (decreet) voorziet in een keuzemogelijkheid voor de kandidaat-huurder. Die kan te kennen geven dat zijn kandidatuur enkel betrekking heeft op sociale huurwoningen “in een welbepaald gebied” of “die voldoen aan specifieke kenmerken”.
Volgens de vzw Vlaams Netwerk geeft dit decreet een ruimere individuele keuzevrijheid dan deze die het besluit toelaat. Dat besluit bepaalt namelijk dat de kandidaat-huurder zijn voorkeur kan uiten met betrekking tot het type en de ligging van de woningen waarvoor hij zich wil inschrijven. Maar die voorkeur kan beperkt worden op grond van enkele criteria.
De Raad stelt vast dat deze beperking ook geldt voor het type woning waarvoor de kandidaat-huurder zich wil inschrijven. De Vlaamse Wooncode biedt nochtans een bijzondere garantie aan de kandidaat-huurder, met name dat geen afbreuk kan worden gedaan aan “het door de kandidaat-huurder gewenste type van woning”. Dit principieel uitgangspunt wordt ook bevestigd in de parlementaire voorbereiding van de Vlaamse Wooncode.
Volgens de Raad wordt hier de vrije keuze van de kandidaat-huurder, principieel gewaarborgd in het decreet, beperkt. Het besluit verengt immers de keuze over het gewenste type woning tot een keuze op grond van bepaalde criteria.
Betekenis in ruimere context
Dat de vordering van de vzw Vlaams Netwerk hier ontvankelijk wordt verklaard, betekent niet dat zij altijd over het vereiste belang beschikt om een zaak voor de Raad van State te kunnen brengen. In een ander arrest (zie: RvS 17 november 2015, nr. 232.914) verduidelijkt de Raad dat er geen precedentwaarde is. Elke zaak heeft een ander voorwerp en een andere draagwijdte. De Raad zal dus in elke zaak specifiek moeten oordelen of de vordering van een vereniging al dan niet ontvankelijk is.
Integrale tekst van de beslissing
* Decreet 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode
Opmerking:
De vzw “Vlaams Netwerk van Verenigingen Waar Armen het Woord Nemen” staat nu bekend als het “Netwerk Tegen Armoede”.
Trefwoorden
Vordering collectief belang; Sociale huurwoning; Vlaamse Wooncode