Feiten
Een intercommunale watermaatschappij daagt een consument voor de rechter om de betaling van onbetaalde facturen van waterverbruik te verkrijgen. De intercommunale wenst de toepassing te bekomen van een schadebeding gelijk aan 10 % van het totale bedrag, als sanctie bij betalingsachterstand.
Beslissing
De rechter oordeelt dat enkel het hoofdbedrag van de facturen, vermeerderd met de wettelijke rente, betaald moten worden.
Hij verklaart de vraag tot waterafsluiting ongegrond.
Motivering
De intercommunale stelt dat de clausule opgenomen is in de algemene voorwaarden van het leveringscontract. Ze kan dit contract echter niet voorleggen, maar enkel facturen waar de algemene voorwaarden aan de achterkant opgenomen zijn.
De rechter oordeelt dat deze voorwaarden slechts kunnen gelden indien ze zijn overeengekomen bij de totstandkoming van het contract. Het enkele feit dat ze zich op de achterkant van alle facturen bevinden is niet voldoende om ze contractueel te kunnen inroepen. Daardoor hebben ze geen gevolg voor de consument.
Omdat het een materie betreft waarin geen enkele onderhandeling mogelijk is tussen leverancier en consument, zijn bovendien enkel de invorderingsvoorwaarden die door de wet voorzien zijn van toepassing en kan de intercommunale niet afwijken van de wet. De wet voorziet echter geen schadebeding en slechts de intrest aan de wettelijke rente is toegelaten. Daarom oordeelt de rechter dat enkel het hoofdbedrag van de factuur, vermeerderd met de wettelijke rente, betaald moet worden.
Daarenboven is de vordering om tot volledige waterafsluiting over te gaan niet gegrond, omdat de intercommunale de nodige herinneringsbrieven niet opgestuurd heeft, in tegenstelling tot wat bepaald is in de wet.
De rechter somt de betalingsmodaliteiten op die voorzien zijn door de Watercodex1:
- In geval van wanbetaling heeft de leverancier het recht om tot invordering van de onbetaalde bedragen over te gaan, zolang hij de procedure eerbiedigt die door de Waalse regering zijn vastgesteld;
- Wanneer ze betalingsmoeilijkheden hebben kunnen de consumenten die recht hebben op sociale bijstand genieten van een sociaal tarief.
De rechter herhaalt ook de regels die voorzien zijn door het Algemeen reglement voor waterdistributie in het Waals Gewest2:
- De facturen dienen betaald te worden op de datum die vermeld is op de factuur. De consument beschikt over een termijn van minimum 15 dagen.
- In geval van niet-betaling binnen deze termijn moet een herinneringsbrief gestuurd worden naar de consument. De herinnering vermeldt de mogelijkheid voor de consument om te genieten van de tussenkomst van het sociaal waterfonds, maar ook een nieuwe betalingstermijn. De kosten verbonden aan het opsturen van de herinnering bedragen 4 euro en zijn ten laste van de consument.
- In geval van niet-betaling van de factuur binnen de termijn die vermeld is in de herinneringsbrief, gaat de leverancier over tot ingebrekestelling van de consument en stelt hij een nieuwe betalingstermijn van minimum 5 dagen vast. De kosten van deze procedure zijn ten laste van de consument. De ingebrekestelling herhaalt de mogelijkheid voor de consument om te genieten van de tussenkomst van het sociaal waterfonds via het OCMW. De consument kan vragen dat zijn gegevens niet worden vermeld op de lijsten die aan het OCMW worden meegedeeld.
- Indien de wanbetaling blijft duren kunnen de bedragen automatisch verhoogd worden.
Betekenis in ruimere context
Wanneer een leverancier een overeenkomst sluit met een consument spreekt men van een toetredingscontract. Dit betekent dat een deel van de regels die de relatie tussen consument en leverancier omkaderen op voorhand bepaald zijn door de leverancier. De overeenkomst neemt de vorm aan van algemene voorwaarden. De consument kan deze niet onderhandelen en is verplicht om ze te aanvaarden indien hij de overeenkomst wil sluiten. Om van toepassing te zijn dienen de algemene voorwaarden zelf aan twee voorwaarden te voldoen:
- De consument moet de mogelijkheid hebben gehad om kennis te nemen van de algemene voorwaarden vooraleer het contract af te sluiten en
- Hij moet ze hebben aanvaard.
Zelfs indien de consument niet de moeite heeft gedaan om de algemene voorwaarden te lezen zijn ze van toepassing indien aan deze twee voorwaarden is voldaan.
In het grootste deel van de beslissingen worden algemene voorwaarden door de rechters geweerd wanneer de leverancier niet kan bewijzen dat aan de hierboven vermelde voorwaarden is voldaan. Zo weigert de vrederechter van het tweede kanton van Waver de schadebedingen die voorzien zijn in de algemene voorwaarden van een leverancier.3 Hij is van mening dat het contract dat hem wordt voorgelegd door de leverancier hem niet in staat stelt om te oordelen of de algemene voorwaarden er volledig deel van uitmaken en of ze op de facturen te zien zijn. De vrederechter van Fontaine-l’Evêque weert de algemene voorwaarden die enkel op de achterkant zijn vermeld van de bestelbon die door de consument is ondertekend, omdat geen enkele aantekening op de voorkant vermeldt dat de algemene voorwaarden zich aan de achterkant bevinden.4
Integrale tekst van de beslissing
Referenties
1 Artikel D.232 e D.241 van de Waalse Watercodex, en art. 237
2 Artikel 39, 40, 41 en 42 van het Algemeen reglement voor waterdistributie in het Waals Gewest.
3 Vred. Waver, (2e k.) 29 juni 2010, R.G. 9A 950 ; Zie ook, Rb. Hoei 2 november 2011, R.G. 11 287A.
4 Vred. Fontaine L’Evêque, 18 januari 2007, J.L.M.B., 2007, p. 1362 en volg.
* S. Quintart, M. Charles en H. Marot, « Energie info Wallonie. Eclairez vos droits ! », 2016, p.11-13.
Trefwoorden
Water; Schulden; Waterafsluiting; Schadebeding; Watercodex (Waals Gewest)